Skip to content →

Το τέλος όλων των καλών και αγνών πραγμάτων του Διαδικτύου

Rhett Jones, gizmodo.com [19.06.2018]

μετάφραση

Λυπούμαστε που σας ενημερώνουμε ότι το διαδίκτυο τελεί υπό κόκκινο συναγερμό για άλλη μια φορά. Την Τετάρτη [20.06.2018], η Νομοθετική Επιτροπή της ΕΕ ψήφισε να υιοθετήσει σαρωτικά μέτρα που θα καταργήσουν τον ιστό που γνωρίζουμε από κάθε άποψη. Τα μιμίδια, οι ειδήσεις, η Βικιπαίδεια, η τέχνη, η ιδιωτικότητα και η δημιουργική πλευρά των ανώνυμων χρηστών, κινδυνεύουν να καταστραφούν ή να αποδεκατιστούν.

Τη στιγμή που οι Αμερικανοί ξυπνούσαν την Τετάρτη, η Νομοθετική Επιτροπή είχε ψηφίσει την τελική μορφή της οδηγίας της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας – την πρώτη σημαντική ενημέρωση του ευρωπαϊκού νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας από το 2001. Πολλά από αυτά που περιλαμβάνονται στη νομοθεσία έχουν ευρεία αποδοχή, αλλά τα άρθρα 11 και 13 θεωρούνται καταστροφικά από ορισμένους από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες τεχνολογίας στον κόσμο.

Το να εξηγήσουμε λεπτομερώς τι συμβαίνει με αυτά τα δύο σημεία της νομοθεσίας είναι κάτι δύσκολο, διότι τα ίδια τα άρθρα είναι αρκετά ασαφή. Αυτό είναι το κύριο ζήτημα για τους επικριτές. Και τα δύο άρθρα περιλαμβάνουν πρωτοφανείς απαιτήσεις για οποιονδήποτε διαχειρίζεται έναν δημοφιλή ιστότοπο ως προς το να παρακολουθεί το υλικό που προστατεύεται με πνευματικά δικαιώματα  αλλά και να πληρώνει αμοιβές σε οργανισμούς ειδήσεων χρησιμοποιεί συνδέσμους προς τα άρθρα τους. Οι υπερασπιστές του σχεδίου λένε ότι οι επικριτές υπερβάλλουν κάνοντας υποθέσεις σχετικά με το πώς θα εφαρμοστεί η νομοθεσία. Οι επικριτές, μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται ένας από τους “πατέρες του διαδικτύου”, ο Vint Cerf και ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού, Tim Berners-Lee, λένε ότι οι κίνδυνοι υπερτερούν των οφελών. Ποιον θα πιστέψετε;

Ας ρίξουμε μια ματιά σε αυτό που διακυβεύεται με αυτούς τους νέους κανονισμούς:

Άρθρο 13

Αυτό το τμήμα της οδηγίας θα αναμορφώσει πλήρως τις ευθύνες των δικτυακών τόπων όσον αφορά την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Μέχρι τώρα, η αποκαλούμενη οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει προσφέρει σε διαδικτυακές πλατφόρμες ευρεία προστασία από το να υπόκεινται σε ποινές πνευματικής ιδιοκτησίας όταν αυτές ενεργούν απλώς ως αγωγός για τις μεταφορτώσεις των χρηστών. Είναι παρόμοιο με τους νόμους στις Η.Π.Α. που απαλλάσσουν το YouTube από τις ποινές, αρκεί να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διαγραφή του παράνομου υλικού όταν αναφερθεί. Το YouTube χρησιμοποιεί ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης περιεχομένου σε συνδυασμό με έναν στρατό ανθρώπων για να εξετάσει τη μεταφόρτωση του υλικού. Η εταιρεία χρεώνεται με εκατομμύρια δολάρια για να το κάνει αυτό. Οι επικριτές του άρθρου 13 λένε ότι κάθε δημοφιλής πλατφόρμα, από αυτές που ανήκουν στο κορυφαίο 20% των εταιρειών που επιτρέπουν στους χρήστες να δημοσιεύουν κείμενο, ήχο, κώδικα, εικόνες ή κινούμενες εικόνες, θα χρειαστεί ένα από αυτά τα συστήματα.

Την περασμένη εβδομάδα, 70 από τους πιο σημαίνοντες ανθρώπους στον τομέα της τεχνολογίας υπέγραψαν μια επιστολή που αντιτίθεται στο άρθρο 13. Πρωτοπόροι, όπως ο Cerf και ο Berners-Lee, ενώθηκαν μαζί με εμπειρογνώμονες από όλες σχεδόν τις πτυχές του online κόσμου, λέγοντας ότι η νομοθεσία θα βλάψει την ελευθερία του λόγου, την εκπαίδευση, την έκφραση και τις μικρές επιχειρήσεις, δίνοντας παράλληλα ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα σε σημαντικές πλατφόρμες που παρακολουθούν ήδη έντονα την υπηρεσία τους .

Ο ακτιβιστής, συγγραφέας και ειδικός σύμβουλος του Electronic Freedom Foundation, Cory Doctorow έχει γράψει εκτενώς για τις πιθανές συνέπειες του άρθρου 13 από τότε που ξέσπασε η κρίση, μερικούς μήνες πριν. Δήλωσε στο Gizmodo μέσω τηλεφώνου ότι, όπως έχει γραφτεί, η νομοθεσία θα κοστίσει «εκατοντάδες εκατομμύρια» δολάρια σε κυρώσεις για πλατφόρμες που δε μπορούν να χειριστούν την παρακολούθηση, και είναι βέβαιος ότι εταιρείες όπως η Google και το Facebook θα είναι οι μόνες που μπορούν να επιβιώσουν .

Το μεγάλο ερώτημα γύρω από το άρθρο 13 είναι η ασαφής απαίτηση του ότι οι ιστότοποι πρέπει να χρησιμοποιούν “κατάλληλα” μέτρα για να εμποδίσουν υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα να εμφανιστεί ποτέ στην υπηρεσία τους. Προτείνει αρκετές φορές να χρησιμοποιηθούν “αποτελεσματικές τεχνολογίες αναγνώρισης περιεχομένου” χωρίς να εξηγείται τι σημαίνει αυτό, πώς θα λειτουργούσε, πώς θα υποβάλλονταν οι καταγγελίες ή οποιαδήποτε άλλη πρακτική λεπτομέρεια. Για τους επικριτές όπως ο Doctorow, το φυσικό συμπέρασμα είναι ότι οι μεγάλες πλατφόρμες θα χρησιμοποιήσουν το δικό τους σύστημα και ότι θα χρειαστεί κάποιο είδος κεντρικού συστήματος για τους υπόλοιπους. Επειδή δεν υπάρχει περιγραφή του τρόπου με τον οποίο θα λειτουργούσε ένα τέτοιο σύστημα, δεν υπάρχουν κυρώσεις για τους ανθρώπους που με ψευδείς ισχυρισμούς διεκδικούν την ιδιοκτησία του περιεχομένου. Σε περίπτωση που κάποιος διεκδικήσει το σύνολο του έργου του Shakespeare – το οποίο διανέμεται με δημόσια άδεια – μια πλατφόρμα θα πρέπει μεμονωμένα να αποφασίσει εάν η αξίωση αυτή έχει βάση και αν αξίζει το ρίσκο να επιτρέψει σε κάποιον άλλον να παραθέσει ένα σονέτο του συγγραφέα. Εάν η πλατφόρμα δε θελήσει να αναλάβει το ρίσκο, οποιοσδήποτε αντιμάχεται μια αξίωση πνευματικής ιδιοκτησίας θα πρέπει να προσφύγει στα δικαστήρια.

Όπως βλέπουμε όλη την ώρα, οι αλγόριθμοι των πλουσιότερων εταιρειών του κόσμου είναι τραγικοί στη δουλειά τους. Αυτήν την εβδομάδα, είδαμε το YouTube να εμποδίζει εκπαιδευτικά βίντεο από το MIT και το Ίδρυμα Blender, διότι είχαν εσφαλμένα επισημανθεί από το φίλτρο πειρατείας του. Στο παρελθόν, είδαμε ισχυρισμούς πειρατείας σχετικά με τον λευκό θόρυβο και τους ήχους των πουλιών.

Επίσης, το πιο σημαντικό πρόβλημα με το άρθρο 13 είναι ότι δεν προβλέπει καμία εξαίρεση για τη δίκαιη χρήση (fair use), ένα θεμέλιο του διαδικτύου, μια βασική πρόβλεψη του νόμου που επιτρέπει στους ανθρώπους να μετασχηματίζουν έργα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.

Άρθρο 11

Το άρθρο 11 έχει ονομαστεί διαφορετικά ως φόρος υπερσυνδέσμου ή ως φόρος παραπομπής. Σχεδιασμένο για να μετριάσει τη δύναμη που έχει συσσωρεύσει η Google και το Facebook  επί των εκδοτών την τελευταία δεκαετία, κωδικοποιεί έναν νέο κανόνα πνευματικών δικαιωμάτων για την υπερσύνδεση με οργανισμούς ειδήσεων και την παραπομπή κειμένου από τις ειδήσεις τους. Οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες θα πρέπει να πληρώσουν για μια άδεια χρήσης του περιεχομένου που ανήκει σε εκδότες ειδήσεων και θα μπορούσε  θεωρητικά να υποστηρίξει οργανισμούς ζωτικής σημασίας για τη δημόσια ενημέρωση, και να οδηγήσει τους χρήστες στην αρχική τους σελίδα ,

Όλα αυτά ακούγονται κατ ‘αρχήν αξιοπρεπή, αλλά το άρθρο 11 δεν έχει κάνει καν τον κόπο να ορίσει το τι αποτελεί σύνδεσμο. Οι λεπτομέρειες έχουν αφεθεί να καθοριστούν από κάθε μια από τις 28 χώρες της ΕΕ ξεχωριστά. Αυτό ανοίγει την πόρτα για πολιτική εκμετάλλευση του τρόπου διάδοσης των ειδήσεων σε κάθε χώρα και θα έχει πιθανώς το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Η Google μπορεί να αντέξει το κόστος μιας άδειας, δεν υπάρχει καμία εγγύηση όμως ότι μικρότεροι οργανισμοί μπορούν. Η βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Julia Reda, διαφωνεί κατηγορηματικά με τα άρθρα 11 και 13. Έγραψε πρόσφατα στον ιστότοπό της: «Αντί ενός ενιαίου ευρωπαϊκού νόμου, θα είχαμε 28, με τον πλέον ακραίο να γίνεται το de facto πρότυπο: οι διεθνείς πλατφόρμες διαδικτύου θα αναγκάζονταν να συμμορφωθούν με την αυστηρότερη εκδοχή που εφαρμόζει οποιοδήποτε από τα κράτη μέλη». Σε απάντηση της στον ομόλογό της στο Ευρωκοινοβούλιο, Alex Woss, που υπερασπίζεται το άρθρου 11, η Reda έδωσε στο The Next Web μια απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να εξελιχθούν οι διαφορές μεταξύ των χωρών:

Η φράση «Η Angela Merkel συναντά την Theresa May», η οποία θα μπορούσε να είναι τίτλος ειδησεογραφικού άρθρου, δε μπορεί να προστατευθεί από πνευματικά δικαιώματα, επειδή είναι μια απλή δήλωση των γεγονότων και όχι πρωτότυπη δημιουργία. Ο κ. Voss δήλωσε επανειλημμένα ότι θέλει αυτές οι καθαρά ειδησεογραφικές δηλώσεις να καλύπτονται από το άρθρο 11, ώστε η προστασία που παρέχεται στους εκδότες του Τύπου θα είναι πολύ ευρύτερη ακόμα και από αυτήν που έχουν οι δημοσιογράφοι.

Η Reda επεσήμανε επίσης ότι η εκτενής χρήση αποσπασμάτων ή η εξ’ ολοκλήρου κλοπή ειδήσεων είναι ήδη παράνομη βάσει του ισχύοντος νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι στο Facebook -με τη φανταχτερή πολιτική υπερσυνδέσμων του- θα επιβληθούν ποτέ ποινές για τους χρήστες που δημοσιεύουν ένα ολόκληρο άρθρο στον τοίχο τους. Αλλά όταν το Facebook αποφασίσει ότι δεν του αρέσει η συγκεκριμένη πολιτική σας άποψη, θα σας είναι πολύ πιο δύσκολο να ξεκινήσετε μια μικρή πλατφόρμα και να την εκφράσετε.

Οι συνέπειες του άρθρου 11 και του άρθρου 13 παραμένουν θέμα υποθέσεων, αλλά η φύση της νομοθεσίας – τόσο η σχεδίασή της όσο και η ασάφεια της την καθιστούν κατάλληλη προς κατάχρηση – καθιστούν αναπόφευκτο τον κατακερματισμό του Διαδικτύου και την καταστροφή του. Να μερικά από τα πιθανά θύματα.

Μιμίδια

Ακόμα κι αν νομίζετε ότι οι άνθρωποι που αντιγράφουν μουσική χωρίς άδεια θα πρέπει να εκτελεστούν και ότι όλα τα ΜΜΕ είναι ο διάβολος, μάλλον θα γελάτε με τα memes. Λοιπόν, όποιος τράβηξε τη φωτογραφία του άντρα που κοιτάζει το ένα κορίτσι αντί για το άλλο, θα έχει μια γεμάτη μέρα να ψάχνει παντού και να υποβάλλει καταγγελίες σε οποιαδήποτε πλατφόρμα τη χρησιμοποιεί χωρίς άδεια. Αστειεύομαι, αυτός απλά πούλησε τη φωτογραφία στο iStock, θυγατρική του γίγαντα Getty Images για τη χορήγηση αδειών χρήσης φωτογραφιών. Η μη ύπαρξη του fair use σημαίνει ότι θα πρέπει να πάτε να τραβήξετε τη δική σας φωτογραφία για να βάλετε τη λεζάντα και να καταστήσετε σαφές ότι επιτρέπεται σε οποιονδήποτε άλλο να της βάλει λεζάντα με σκοπό να δημιουργηθεί ένα meme.

Καλλιτέχνες

Τα remix και τα mashups την έχουν πατήσει. Οποιοσδήποτε καλλιτέχνης βασίζεται στο fair use για να δημιουργήσει παράγωγα έργα την έχει πατήσει. Και έτσι οι Metallica ανά τον κόσμο που αγαπούν να τρέχουν αστυνομεύοντας γύρω από πολιτικές δημοσίευσης της δουλειάς τους, θα πάνε σε όλες τις πλατφόρμες, και θα απαιτήσουν χλευαστικά να κατέβει το βίντεο από εκείνο το πάρτι γενεθλίων σας όπου είστε μαζί με τους φίλους σας και απλά προσπαθούσατε να περάσετε καλά, ενώ έπαιζε κάποιο τραγούδι στο ραδιόφωνο. Έτυχε να φοράτε μια μπλούζα με τους Rick και Morty σε αυτήν την τέλεια φωτογραφία προφίλ; Δυστυχώς, ο ηλίθιος αλγόριθμος την εντόπισε και τώρα δεν υπάρχει πια.

Πολιτική

Πέρα από τη δυνατότητα μεμονωμένων χωρών της ΕΕ να αποφασίζουν τι είναι και τι δεν είναι είδηση, οι ισχυρισμοί περί πνευματικών δικαιωμάτων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την καταστολή υλικού για πολιτικούς λόγους. Ο Doctorow μας έδωσε το παράδειγμα ενός πολιτικά ευαίσθητου βίντεο που θα μπορούσε να φορτωθεί σε μια πλατφόρμα λίγες μέρες πριν από τις εκλογές. Ας το ονομάσουμε pee tape. Εάν ο στόχος του pee tape γνώριζε πως το βίντεο είναι έτοιμο προς κυκλοφορία, θα μπορούσε να ανέβει σε μια πλατφόρμα παρακολούθησης περιεχομένου με μια αξίωση πνευματικών δικαιωμάτων σε αναμονή. Τα φίλτρα λογοκρισίας θα το εντόπιζαν προτού το δει ο κόσμος και οι εκλογές θα μπορούσαν να συνεχιστούν ενώ υπάρχει σε εξέλιξη παρασκηνιακά μια νομική διαμάχη .

Υπάρχει επίσης το ζήτημα της επιτήρησης. Δεχόμαστε ήδη ότι εταιρείες όπως το Facebook προσλαμβάνουν ανθρώπους για να χτενίσουν τα σκατά μας προσπαθώντας να εντοπίσουν περιεχόμενο παραβίασης. Η ΕΕ προσπαθεί να αναγκάσει πολλές περισσότερες εταιρείες να προσλάβουν ένα σωρό λαγωνικά, ανθρώπους και αλγορίθμους για να επεκτείνουν αυτή την κατάσταση της σκιώδους παρακολούθησης όλων όσων δημοσιεύουμε σε αυτές τις πλατφόρμες. Όπως μας ανέφερε ο Doctorow, “Κάθε είδους λογοκρισία στη σύγχρονη εποχή είναι επιτήρηση.”

Κ.ο.κ..

Υπάρχουν πολλές άλλες άσχημες επιπτώσεις που έχουν επισημανθεί από ακτιβιστές, ακαδημαϊκούς, ομάδες  υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιχειρήσεις στο διαδίκτυο. Δε συζητήσαμε καν το άρθρο 3, το οποίο στοχεύει τις startups που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη. Θα σας προκαλούσα να καλέσετε τους εκπροσώπους σας, αλλά απευθυνόμαστε σε ένα περιορισμένο ακροατήριο στις Η.Π.Α, όπου σε μεγάλο βαθμό στερούμαστε της δυνατότητας να ασκήσουμε εξουσία στους νομοθέτες. Δε γνωρίζουμε αν αυτό θα έχει παρόμοια αποτελέσματα με τους κανόνες απορρήτου του GDPR που καθιερώνονται σιγά σιγά ως το παγκόσμιο πρότυπο. Όμως ο Doctorow μας είπε ότι η εφαρμογή της οδηγίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που εγκρίθηκε την Τετάρτη θα έχει ακριβώς την ίδια χαοτική εξέλιξη όπως είχε το GDPR τον περασμένο μήνα. “Όλοι θα τη ξεχάσουν” κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από την εφαρμογή της,” και σε δύο χρόνια θα ξυπνήσουν και θα πουν “τι σκατά!”

 

Ενημέρωση 8:50 π.μ., 20 Ιουνίου: Την Τετάρτη, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε να προχωρήσει τη νέα Οδηγία Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Το άρθρο 11 ψηφίστηκε οριακά με 13 ψήφους έναντι 12 και το άρθρο 13 πέρασε με ευρύτερη πλειοψηφία με 15 έναντι 10. Η νομοθεσία θα πρέπει τώρα να υποβληθεί σε ψηφοφορία από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου. Δεν υπάρχει καθορισμένο χρονοδιάγραμμα για το πότε θα συμβεί αυτό, αλλά αναμένεται κάπου μεταξύ  Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους και των αρχών του 2019. Ενώ θεωρήθηκε απίθανο να αποτελέσει αντικείμενο αμφισβήτησης κατά τη διάρκεια της ψήφου στην ολομέλεια, ο Joe McNamee, εκτελεστικός διευθυντής ψηφιακών δικαιωμάτων της ένωσης EDRi, δήλωσε στο The Verge ότι η δημόσια κατακραυγή μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα. “Μου είπαν ότι ο όγκος των κλήσεων, των ηλεκτρονικών μηνυμάτων και των κειμένων που έχουν πάρει όλοι στο Κοινοβούλιο έχει κάνει τους ανθρώπους που δε βρίσκονται στην επιτροπή -σε αιρετές θέσεις- να αρχίσουν να ανησυχούν”, δήλωσε.