Ο Θεματοφύλακας της GPL: η διαδικτακή διαφήμιση μετατρέπεται στον «τέλειο δεσποτισμό»
Ο Eben Moglen, σχετικά με την τυραννία των διαδικτυακών διαφημιστών και το τέλος της ανθρώπινης ελευθερίας.
Ο χρόνος εξαντλείται για την αποφυγή μιας πλήρους απολυταρχικής δικτατορίας μέχρι το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού, λέει σε συνέντευξή του στην Ars ο Eben Moglen, ο θεματοφύλακας της GPL (άδεια διανομής).
Αλλά ας πάμε λίγο πίσω. Νωρίτερα αυτόν το μήνα, οι Moglen και Mishi Choudhary, και οι δύο μέλη του Software Freedom Law Center, ανέπτυξαν στο κατάμεστο πλήθος του συνεδρίου Re: publica στη Γερμανία την ανησυχητική προοπτική για τους Homo sapiens.
«Αυτή είναι η τελευταία γενιά στην οποία η ανθρώπινη φυλή έχει μια επιλογή», δήλωσε ο Moglen κατά την κοινή εναρκτήρια ομιλία τους στη διάσκεψη των μέσων ενημέρωσης και τεχνολογίας. «Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης φυλής δεν ξέρει ποια είναι η επιλογή αυτή, και αν εμείς εδώ, που γνωρίζουμε, δεν τους βοηθήσουμε να καταλάβουν», είπε, «αν δεν τους δώσουμε την απόδειξη της αρχής συν τον “εκτελούμενο” κώδικα, η επανάσταση θα είναι πια αδύνατη.»
Ο Moglen είναι καθηγητής νομικής στο Columbia και ένα πολύ γνωστό πρόσωπο στο κίνημα του ελεύθερου λογισμικού. Ως γενικός σύμβουλος στο Free Software Foundation για πολλά χρόνια, βοήθησε τον Richard M. Stallman να συντάξει την GPLv3. Έλαβε το βραβείο πρωτοπορίας από το EFF (Electronic Frontier Foundation) το 2003, και είναι ο συγγραφέας του The dotCommunist Manifesto, μεταξύ πολλών άλλων έργων. Η Choudhary είναι νομική σύμβουλος του SFLC (Software Freedom Law Center) και στο παρελθόν εργάστηκε ως συνήγορος ενωπίον του Υψηλόβαθμου Δικαστηρίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ινδίας.
«Η ομιλία μας στο Βερολίνο σχεδιάστηκε για να εξηγήσει τις δύο κύριες μορφές απειλής για την ανθρώπινη αυτονομία,» ανέφερε ο Moglen στην Ars αργότερα σε συνέντευξη. «Η πρώτη, ο αδιάκοπος συμπεριφοριστικός υπολογισμός της οικονομίας της προσοχής, και η δεύτερη, η παρασιτική συμπεριφορά του δεσποτισμού, ή τουλάχιστον .»
Το πρόβλημα, όπως είπε, αρχίζει με τη διαφήμιση.
“Φτηνός ολοκληρωτισμός”
Ο Moglen υποστήριξε στο Βερολίνο ότι η διαδικτυακή διαφήμιση παρέχει τη δυνατότητα ολοκληρωτικού ελέγχου: «Χτίζουμε έναν τέλειο δεσποτισμό και νομίζουμε ότι απλώς βελτιώνουμε την αποτελεσματικότητα της διαφήμισης.»
Το πρόβλημα, εξήγησε στην Ars, είναι ότι το Διαδίκτυο σήμερα υπονομεύει την ανθρώπινη αυτονομία, και επιδιώκει να ελέγξει τη συμπεριφορά μας. «Η ιδέα ότι η διαφήμιση εξακολουθεί να αφορά κατά κύριο λόγο την εμφάνιση ενός διαφημιστικού είναι μερικώς υπεύθυνη για το φταίξιμο.»
Οι μεγάλες πλατφόρμες όπως το Facebook, η Google και το Twitter, στα οποία ο Moglen αναφέρεται συλλογικά ως «μηχανή», πειραματίζονται με τους αναγνώστες δισεκατομμύρια φορές την ημέρα, προκειμένου να αιχμαλωτίσουν την προσοχή μας και να αλλάξουν τη συμπεριφορά μας, χωρίς να το καταλαβαίνουμε και σπάνια ενημερώνοντάς μας για να λάβουν συγκατάθεση.
«Ο ολοκληρωτισμός του 20ου αιώνα δεν κλιμακώθηκε πολύ καλά», είπε στο ακροατήριο. «Χρειάστηκε πάρα πολλά άτομα, χρειάστηκε όλο και περισσότερο φόβο που θα μπορούσε να παραχθεί μόνο από επεισόδια σοβαρής βίας. Άνθρωποι έπρεπε να εξαφανιστούν, άνθρωποι έπρεπε να σπάσουν, έπρεπε να φοβηθούν.»
«Ο ολοκληρωτισμός του 21ου αιώνα λύνει αυτά τα προβλήματα», είπε. «Δεν χρειάζονται τόσοι πολλοί άνθρωποι πια. Οι πλατφόρμες κάνουν τη δουλειά για εσάς.»
Τα επιχειρηματικά κίνητρα διατηρούν την επιτήρηση σε λειτουργία, εξήγησε η Choudhary. «Η παρακολούθηση και η πρόβλεψη της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η νέα οικονομία», είπε. «Αυτό σημαίνει, επίσης, μια πιο αποτελεσματική τυραννία, μια όλο και πιο αναπόφευκτη φυλακή για την ανθρώπινη φυλή.»
Η μηχανή δεν μας αντιμετωπίζει ως ανθρώπινα όντα με νου και ελεύθερη βούληση, συνεχίζει ο Moglen, αλλά ως «συσχετισμούς ανάμεσα σε ερέθισμα και αντίδραση» προς διευθέτηση και πώληση σαν «εξορύξιμη ανθρώπινη προσοχή.»
Τόσο πολύτιμοι είμαστε ως εξορύξιμη προσοχή, είπε, που οι πλατφόρμες θέλουν να συνδέσουν και το υπόλοιπο της ανθρωπότητας μόνο και μόνο για να αποκτήσουν πρόσβαση στα δεδομένα ακόμα περισσότερων.
Εδώ, αφήστε μας να μεταφέρουμε αυτά τα πακέτα δεδομένων για εσάς…
Λέει ο Moglen: «Αξίζει να μεταφέρουν τα πακέτα δεδομένων των ανθρώπων, προκειμένου να κερδίσουν την προσοχή και να κάνουν το πείραμά τους με τη συμπεριφορά τους. Αυτοκινούμενα οχήματα αξίζουν να κατασκευαστούν και να αναπτυχθούν έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ξοδεύουν τον χρόνο τους στο Facebook, ενώ μετακινούνται. Στον 20ο αιώνα βάλαμε το ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο. Αυτό δεν λειτουργεί πια, γιατί θα πρέπει να έχετε μια αμφίδρομη σύνδεση… απαιτείται η ανθρώπινη προσοχή και η ανταπόκριση σε ερεθίσματα για να λειτουργήσουν αυτά τα μέσα.»
Η Choudhary συμφωνεί, επικροτώντας την απόφαση της Ινδίας να απορρίψει το πρόγραμμα του Facebook “free basics”, και ενθαρρύνει και άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο. Η στάση του Facebook, είπε, είναι «Ας συνδέσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους στο διαδίκτυο, επειδή τα δεδομένα τους είναι αυτό που χρειαζόμαστε.»
Σε 10 χρόνια το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης φυλής θα είναι συνδεδεμένο με το Διαδίκτυο. Αλλά, ο Moglen προειδοποιεί ότι αν δεν κάνουμε τίποτα, δεν θα γίνουμε τίποτα περισσότερο από αντικείμενα που ελέγχονται από ισχυρές, αδιαφανείς εταιρείες.
«Αυτή θα έπρεπε να είναι η μεγαλύτερη στιγμή απελευθέρωσης, κοινωνικής δικαιοσύνης, η μεγαλύτερη οικονομική ευκαιρία στην ιστορία της ανθρωπότητας», είπε. «Αλλά δεν θα είναι,» γιατί οι κυβερνήσεις του κόσμου δεν μπορούν να αντισταθούν .
Μια παρασιτική διακυβέρνηση
Όπως έκαναν σαφές οι αποκαλύψεις του Edward Snowden, η κυβέρνηση των ΗΠΑ απαιτεί πρόσβαση στα δεδομένα των χρηστών από την Google, το Facebook, το Twitter, και πολλές άλλες εταιρείες, με ή χωρίς την προηγούμενη άδεια των εταιρειών, και μετά μοιράζεται αυτά τα δεδομένα με άλλες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
«Δεχόμαστε την εμπορική επιτήρηση επειδή θεμελιωδώς χρησιμοποιείται μόνο για την επίτευξη του κέρδους», δήλωσε ο Moglen στο Βερολίνο. «Ένα τέτοιο αδύναμο κίνητρο, στο οποίο λείπει η μοχθηρία, που μας κάνει να το αποδεχτούμε – έπειτα απ’ όλα τα προς το ζην.»
Όμως, τόνισε, τι θα γινόταν αν η ίδια η κυβέρνηση είχε προτείνει να κατασκευαστεί ακριβώς μια τέτοια συσκευή επιτήρησης;
«Θα είχαμε πει, ότι είναι χωρίς αμφιβολία το κακό που πολεμήσαμε κατά τον 20ο αιώνα, εκείνο για το οποίο έχουμε πεθάνει, ή κάναμε εκατομμύρια άλλους να πεθάνουν, για να το αποτρέψουμε να συμβεί».
Η αντίδραση του κοινού στην εναρκτήρια ομιλία ήταν, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτηρισμένη από κατάθλιψη και βαθιά ενδοσκόπηση. Ο Moglen το παραδέχτηκε στην Ars, λέγοντας «Ήταν μια δύσκολη ομιλία για τον κόσμο, επειδή δεν καταλήγει σε κάποιο αισιόδοξο μήνυμα.»
«Δυστυχώς», πρόσθεσε, «δεν έχουμε πολύ καιρό διαθέσιμο, και οι άνθρωποι που νοιάζονται γι’ αυτό δεν πρέπει να απογοητεύονται από την ακριβή περιγραφή του προβλήματος.»
Αντ’ αυτού, υποστήριξε, πρέπει να αγωνιστούμε για να ανακτήσουμε την προστασία της ιδιωτικής μας ζωής, προκειμένου να ανακτηθεί η χαμένη μας ελευθερία, και η επίλυση του προβλήματος αυτού ξεκινά με την αλλαγή του τρόπου που συζητάμε για την ιδιωτικότητα.
Η προστασία της ιδιωτικής ζωής και το παθητικό κάπνισμα
Η προστασία της ιδιωτικής ζωής δεν είναι μια συμφωνία, υποστήριξε ο Moglen, μια συναλλαγή που κάνουμε διαβάζοντας και συμφωνώντας με τους όρους της υπηρεσίας (κάτι το όποιο, φυσικά, σχεδόν κανείς δεν κάνει). Αντίθετα, ανέφερε, η προστασία της ιδιωτικής ζωής είναι ένα οικολογικό πρόβλημα, όπως το παθητικό κάπνισμα. Το να αρνηθείστε να χρησιμοποιήσετε το Gmail, για παράδειγμα, έχει μικρή χρησιμότητα αν οι περισσότερες από τις επαφές σας χρησιμοποιούν την υπηρεσία – η Google εξακολουθεί να καταλήγει με ένα αντίγραφο του e-mail σας. Και στις δύο περιπτώσεις, αθώοι περαστικοί θα πληγωθούν.
«Η Βόρεια Αμερική, δεν έγινε μια ήπειρος ελεύθερη από το κάπνισμα, επειδή οι γενικοί χειρούργοι είπαν “το κάπνισμα σκοτώνει”» είπε στην Ars. «Η Βόρεια Αμερική έγινε μια ήπειρος μη-καπνιστών όταν οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι το παθητικό κάπνισμα ήταν επίσης θανατηφόρο. Ότι με το κάπνισμα στα σπίτια και τα αυτοκίνητά τους εξέθεταν τα παιδιά τους σε καρκινογόνες ουσίες. Αυτό προκάλεσε τους ανθρώπους να σκέφτονται διαφορετικά.»
Ο Moglen υποστήριξε ότι οι πάροχοι αυτών των πλατφορμών θα πρέπει να αναγκαστούν να αναφέρουν, με μεγαλύτερη σαφήνεια, και με όρους που μπορούν να διαβαστούν από ανθρώπους την «συναλλαγή» που προτείνουν: Επιθυμεί να απαιτηθεί από το Facebook να «πει με ειλικρίνεια σε κάθε γονέα στη γη» πως κατασκοπεύει τα παιδιά του όλη την ώρα μέσα στην ημέρα, και ότι «γνωρίζει περισσότερα για τα παιδιά σας από ό,τι θα μπορούσατε ποτέ να ξέρετε.» Υποστήριξε πως αν αναγκαστούν να γίνουν «ειλικρινείς για το τι κάνουν» η αλλαγή θα έρθει ως απαίτηση των ανθρώπων. Στο ενδιάμεσο όμως «ήρθε η ώρα να στήσουμε οδοφράγματα.»
Οι πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών εκτελούν εις βάθος ελέγχους των πακέτων σε κάθε τηλεφωνικό κουτί στην γωνιά του δρόμου, έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί το κέρδος τους και εκεί, δήλωσε ο Moglen στο Βερολίνο, πρέπει να στηθούν τα οδοφράγματά μας.
«Δεν είμαστε πλέον σε θέση να οικοδομήσουμε το δίκτυο που θέλουμε, είμαστε μόνο σε θέση να αντισταθούμε στο δίκτυο που δεν θέλουμε», είπε.
«Σε έναν τέτοιο κόσμο , θα πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές στην πλευρά του δικτύου που βρίσκεται πιο κοντά σε εμάς», υποστήριξε. «Σε αυτό το τελευταίο χιλιόμετρο, στη τελευταία στάση, βρίσκεται το οδόφραγμα που θα πρέπει να εάν θέλουμε να κρατήσουμε μια ζώνη ελευθερίας γύρω μας.»
Ο Moglen προτείνει την τοποθέτηση «κουτιών ελευθερίας» (freedom boxes) σε κάθε γωνιά του δρόμου – με
«Έχουμε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για να καλύψουμε το τελευταίο χιλιόμετρο του δικτύου, το οποίο μπορούμε επίσης να αντιληφθούμε σαν τον πλησιέστερο κόμβο προς τον ανθρώπινο νου», είπε. «Σε εκείνο το τελευταίο χιλιόμετρο, έχουμε μια τελευταία ευκαιρία. Να κάνουμε το δίκτυο να λειτουργεί για τους ανθρώπους αντί της μηχανής.»
Αν αποτύχουμε να το καταφέρουμε αυτό σύντομα, είπε, αυτό σημαίνει «το τέλος της ελευθερίας της έκφρασης», και «αιώνια τυραννία».
Το μυστήριο της ανθρώπινης ελευθερίας
Η ελευθερία της έκφρασης, λέει ο Moglen στην Ars, μπορεί να είναι δυνατή μόνο όταν η υποδομή των επικοινωνιών λειτουργεί προς όφελος του λαού. Αυτό ισχύει εξίσου με το δικαίωμά μας να συγκεντρωνόμαστε σε δημόσιους δρόμους και πάρκα για να διαμαρτυρηθούμε, όπως με το να συγκεντρωνόμαστε διαδικτυακά.
Αλλά μια αποτυχία στο να υπερασπιστούμε την υποδομή επικοινωνιών ως κοινό κτήμα για κοινό όφελος, λέει, θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την απώλεια της ανθρώπινης αυτονομίας, αλλά και την υποβάθμιση της σκέψης μας σε τίποτα περισσότερο από εκείνη των εντόμων σε μια υπάκουη αποικία.
«Αλλάζουμε το ανθρώπινο περιβάλλον πολύ γρήγορα και μετατρεπόμαστε σε έναν συνδεδεμένο υπερ-οργανισμό, όπως τα μυρμήγκια σε ένα λόφο», είπε, «και συνδεδεόμαστε όχι για να ελευθερώσουμε τον καθένα μας με στόχο μια ανώτερη ενασχόληση, αλλά για να δημιουργήσουμε έναν ενδιάμεσο οργανισμό, την τεχνολογία της “αγοράς προσοχής”, και να παρέχουμε πρόσβαση στο μυαλό μας όλη την ώρα.»
«Όταν το κάνουμε αυτό», είπε, «αρχίζουμε να αλλάζουμε τη φύση της ανθρώπινης σκέψης.»
Αυτό που διακυβεύεται, υποστήριξε, είναι ο ίδιος ο ανθρωπισμός – οι αξίες της ισότητας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας που έχουμε διαφυλάξει για αιώνες. Και αν δεν δράσουμε, αυτές οι αξίες θα μαραθούν και θα πεθάνουν και εμείς θα ζήσουμε, σαν μυρμήγκια, σε ένα μυαλό-κυψέλη τ κατασκόπους και επιχειρήσεις, απογυμνωμένο από την πολιτική μας ελευθερία, την ελευθερία έκφρασής, ακόμα και την ελευθερία της σκέψης – κατακερματισμένοι, απρόθυμοι συμμετέχοντες σε ένα παγκόσμιο πείραμα κοινωνικού ελέγχου.
Πρέπει να δράσουμε τώρα, λέει ο Moglen στην Ars. «Δεν υπάρχει χρόνος. Μέχρι το 2025 όλα θα έχουν τελειώσει.»