Η αίσθηση μεταξύ των περισσότερων φίλων μου φαίνεται να είναι ότι το 2016 ήταν μια απαίσια χρονιά, και η αρχή μιας μακράς καθόδου σε κάτι που δεν θέλουμε καν να φανταστούμε.
Το 2016 ήταν πράγματι μια πολύ δύσκολη χρονιά, αλλά αναρωτιέμαι αν είναι το τέλος – και όχι η αρχή – μιας μακράς παρακμής. Ή τουλάχιστον η αρχή του τέλους της… γιατί πιστεύω πως βρισκόμαστε σε παρακμή εδώ και περίπου 40 χρόνια, υπομένοντας μια αργή διαδικασία αποκτήνωσης, αλλά δεν την είχαμε πραγματικά παρατηρήσει μέχρι τώρα. Μου θυμίζει αυτό που λένε για το βάτραχο που τοποθετείται σε μια κατσαρόλα όπου το νερό σιγά σιγά θερμαίνεται…
Η παρακμή αυτή περιλαμβάνει τη μετάβαση από την ασφαλή εργασία στην επισφαλή απασχόληση, την καταστροφή των συνδικάτων και τη συρρίκνωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, τις συμβάσεις μηδενικών ωρών, τη διάλυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, μια υπηρεσία υγείας που καταρρέει, ένα υποχρηματοδοτούμενο εκπαιδευτικό σύστημα που ορίζεται από τα -χωρίς νόημα- αποτελέσματα εξετάσεων και τις κατατάξεις πινάκων, τον ολοένα και πιο αποδεκτό στιγματισμό των μεταναστών, τον σπασμωδικό εθνικισμό και την συμπυκνωμένη προκατάληψη να ενεργοποιείται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο.
Αυτή η διαδικασία της αποκτήνωσης ξεπήδησε μέσα από μια ιδεολογία που σαρκάζει την κοινωνική γενναιοδωρία και υπερασπίζεται ένα είδος δίκαιου εγωισμού. (όπως είπε η Θάτσερ: “Η φτώχεια είναι ένα ατομικό ελάττωμα” και ο Ayn Rand: “Ο αλτρουισμός είναι κακό”). Η έμφαση στον ανεξέλεγκτο ατομικισμό είχε δύο αποτελέσματα: τη δημιουργία τεράστιου πλούτου, και τη διοχέτευση αυτού σε όλο και λιγότερα χέρια. Αυτή τη στιγμή οι 62 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο έχουν τόσα χρήματα όσα το κατώτερο μισό του πληθυσμού μαζί. Το όνειρο των Θάτσερ και Ρήγκαν ότι όλος αυτός ο πλούτος θα «παρέσυρε» και θα έκανε πλούσιους και όλους τους άλλους απλά δεν έχει μετουσιωθεί. Στην πραγματικότητα, συνέβη το αντίθετο: οι πραγματικοί μισθοί των περισσότερων ανθρώπων βρίσκονται σε πτώση για τουλάχιστον δύο δεκαετίες, ενώ την ίδια στιγμή οι προοπτικές τους – και οι προοπτικές των παιδιών τους – μοιάζουν όλο και πιο θαμπές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι είναι θυμωμένοι και στρέφονται μακριά από την τεχνοκρατική κυβέρνηση για λύσεις. Όταν οι κυβερνήσεις δείχνουν μεγαλύτερη προσοχή σε όποιον έχει περισσότερα χρήματα, οι τεράστιες ανισότητες πλούτου που βλέπουμε τώρα μετατρέπουν την ιδέα της δημοκρατίας σε παρωδία. Όπως είπε ο George Monbiot: “Η πένα μπορεί να είναι ισχυρότερη από το σπαθί, αλλά το πορτοφόλι είναι ισχυρότερο από την πένα”.
Τον προηγούμενο χρόνο οι άνθρωποι άρχισαν να αφυπνίζονται ως προς αυτό. Πολλοί από αυτούς, στο θυμό τους, άρπαξαν το πλησιέστερο σε αυτούς αντικείμενο, τύπου Trump, και χτύπησαν το Κατεστημένο στο κεφάλι με αυτό. Αλλά αυτές ήταν μόνο οι πιο ηχηρές, τηλεοπτικές αντιδράσεις. Εν τω μεταξύ, έχει υπάρξει ένα πιο ήσυχο, αλλά εξίσου ισχυρό ρεύμα αφύπνισης: οι άνθρωποι επανεξετάζουν το τι σημαίνει δημοκρατία, τι σημαίνει κοινωνία και τι πρέπει να κάνουμε για να λειτουργήσουν αυτά και πάλι. Οι άνθρωποι σκέφτονται σοβαρά, και, το σημαντικότερο, σκέφτονται φωναχτά, μαζί. Νομίζω ότι υποστήκαμε μια μαζική απογοήτευση το 2016, και τελικά συνειδητοποιήσαμε ότι ήρθε η ώρα να πηδήξουμε έξω από την κατσαρόλα (όπως ο βάτραχος).
Αυτή είναι η αρχή για κάτι μεγάλο. Θα περιλαμβάνει δέσμευση: όχι μόνο tweets και likes και swipes, αλλά σκεπτόμενη και δημιουργική κοινωνική και πολιτική δράση επίσης. Θα περιλαμβάνει την συνειδητοποίηση πως κάποια πράγματα που θεωρούσαμε ως δεδομένα – κάποια επίφαση της αλήθειας που καταγράφεται, για παράδειγμα – δεν μπορούμε πια να τα περιμένουμε δωρεάν. Αν θέλουμε καλή δημοσιογραφία και καλή ανάλυση, θα πρέπει να πληρώσουμε για αυτές. Αυτό σημαίνει ΧΡΗΜΑΤΑ: άμεση χρηματοδοτική στήριξη στους εκδότες και τις ιστοσελίδες που αγωνίζονται να μας μεταφέρουν την μη εταιρική, μη παγιωμένη πλευρά της ιστορίας. Κατά τον ίδιο τρόπο, αν θέλουμε ευτυχισμένα και δημιουργικά παιδιά θα πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη της εκπαίδευσης, να μην την αφήσουμε σε ιδεολογίες και υποσημειώσεις. Αν θέλουμε κοινωνική γενναιοδωρία, τότε θα πρέπει να πληρώνουμε τους φόρους μας και να απαλλαγούμε από τους φορολογικούς παραδείσους μας. Και αν θέλουμε σκεπτόμενους πολιτικούς, θα πρέπει να σταματήσουμε να υποστηρίζουμε αυτούς που είναι απλώς χαρισματικοί.
Η ανισότητα κατατρώει την καρδιά μιας κοινωνίας, αναπαράγει την περιφρόνηση, την αγανάκτηση, το φθόνο, την καχυποψία, τον εκφοβισμό, την αλαζονεία και την αναισθησία. Αν θέλουμε κάποιου είδους αξιοπρεπές μέλλον θα πρέπει να απομακρυνθούμε από αυτά και νομίζω ότι έχουμε ξεκινήσει να το κάνουμε.
Υπάρχουν τόσα πολλά να κάνουμε, τόσες πολλές δυνατότητες. Το 2017 θα πρέπει να είναι μια χρονιά γεμάτη εκπλήξεις.