Μερικές ιστορίες από το blog Gizmodo οδήγησαν κάποιους δημοσιογράφους να αναρωτηθούν για την δύναμη του Facebook να χειραγωγεί πολιτικές απόψεις σε μία ήδη ένθερμη χρονιά εκλογών. Αν οι ισχυρισμοί είναι ακριβείς, οι διαχειριστές του Facebook υποβάθμισαν κάποια συντηρητικά νέα και το χέρι επιμέλειάς τους επηρεάζει την λίστα με τα θέματα ενδιαφέροντος περισσότερο από όσο το κοινό μπορεί να καταλάβει. Ο Mark Zuckerberg χρησιμοποίησε την σελίδα του στο Facebook χτες (13.5.2016) για να υποστηρίξει πως το Facebook κάνει ό,τι είναι δυνατό για να είναι ουδέτερο και ότι υπάρχουν σημαντικές διαδικασίες που έχουν σκοπό να ελαχιστοποιήσουν την όποια προκατειλημμένη κάλυψη. Επίσης υποσχέθηκε πως θα ερευνήσει τις κατηγορίες.
Καθώς αυτή η συζήτηση στριφογυρίζει γύρω από προθέσεις και σαφή χειραγώγηση, υπάρχουν κάποια σημαντικά θέματα που δεν αναφέρονται. Αρχικά, όλα τα συστήματα είναι μεροληπτικά. Δεν υπάρχει αυτό που λέμε ουδετερότητα σε ότι έχει να κάνει με μέσα ενημέρωσης. Αυτό αποτελεί εδώ και καιρό μύθο, τον οποίο τα παραδοσιακά μέσα χρειάζονται και συντηρούν, ακόμα και όταν οι μελετητές επισημαίνουν πως οι δημοσιογράφοι αποκαλύπτουν την μεροληψία τους ακόμα και με την ελάχιστη γκριμάτσα ή με την επιλογή των καρέ και των θεμάτων ενδιαφέροντος. Είναι επίσης επικίνδυνο να υποθέσουμε ότι η «λύση» βρίσκεται στο να διασφαλίσουμε ότι παρουσιάζονται και ακούγονται «και οι δυο» πλευρές κάθε διαφωνίας.
Το παραπάνω αποτελεί πηγή τεράστιας σύγκρουσης γύρω από την κάλυψη καυτών θεμάτων όπως η κλιματική αλλαγή και η εξέλιξη. Είναι ακόμη πιο επικίνδυνο, όμως, να πιστέψουμε ότι αφαιρώντας τον ανθρώπινο παράγοντα και στηριζόμενοι περισσότερο στους αλγορίθμους και στους αυτοματισμούς θα καταφέρουμε να εξαλείψουμε την μεροληψία.
Το να αναγνωρίζουμε την ύπαρξη μεροληψίας και το να δημιουργούμε διαδικασίες για την αντιμετώπισή της πρέπει να είναι μέρος της κάθε διαδικασίας επιμέλειας (δημοσιεύσεων), με αλγορίθμους ή χωρίς. Καθώς προχωράμε στην ανάπτυξη αλγοριθμικών μοντέλων για την διαμόρφωση αποφάσεων σύνταξης και επιμέλειας πρέπει να βρούμε έναν εκλεπτυσμένο τρόπο να αντιμετωπίσουμε τις προκαταλήψεις που διαμορφώνουν την ανάπτυξη, τα σύνολα εκπαίδευσης αλγορίθμων, την διασφάλιση ποιότητας και την διόρθωση σφαλμάτων χωρίς να παραλείψουμε να αναφέρουμε την σαφή πράξη της «ανθρώπινης» κρίσης.
Δεν υπήρξε ποτέ ουδετερότητα, και δεν θα υπάρξει ποτέ στο μέλλον.
Το συγκεκριμένο θέμα χρονολογείται πολύ πριν την δημιουργία του πλαισίου με τα σημαντικά θέματα στο πλάι του προφίλ μας στο Facebook, και αυτό το πρόσφατο κύμα ανησυχίας είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου για το πώς ισχυροί παίκτες μπορούν να επηρεάσουν την έκβαση των πολιτικών εξελίξεων. Αυτό που αποτελεί ανησυχία αυτήν την στιγμή δεν είναι ότι ο ανθρώπινος παράγοντας επηρεάζει την διαμόρφωση των ειδήσεων -πάντα θα το κάνει- άλλα είναι η επίφαση αντικειμενικότητας που παρέχει η διεπαφή του Facebook, οι ισχυρισμοί ουδετερότητας που γίνονται δυνατοί με την μεσολάβηση αλγοριθμικών διαδικασιών και η υπόθεση πως αυτό στο οποίο δίνεται προτεραιότητα αντανακλά μόνο τα ενδιαφέροντα και τις πράξεις των χρηστών (της «δημόσιας» σφαίρας) και όχι αυτό που θέλει το Facebook, οι διαφημιστές του ή άλλες ισχυρές οντότητες.
Η βασική πρόκληση που αναδεικνύεται από αυτήν την συζήτηση αφορά το θέμα της λογοδοσίας. Θεωρητικά, τα μέσα ενημέρωσης είναι υπόλογα στο κοινό. Όπως η ουδετερότητα, αυτός είναι κυρίως επιθυμητός στόχος παρά κάτι που επιτυγχάνεται σταθερά. Ενώ τα παραδοσιακά μέσα επιθυμούσαν -χωρίς πάντα να επιτυγχάνεται- ουσιαστική λογοδοσία, υπάρχει ένα σύνολο διαδικασιών για την αντιμετώπιση της πιθανότητας χειραγώγησης: διαμεσολαβητές, άτομα που κοινοποιούν ατασθαλίες, δημόσιοι συντάκτες και μυριάδες εναλλακτικοί οργανισμοί ενημέρωσης. Το Facebook όμως καθώς και άλλες τεχνολογικές εταιρείες δεν έχουν, ιστορικά, περιληφθεί σε αυτήν την συζήτηση.
Έχω απεριόριστο σεβασμό στον Mark Zuckerberg, αλλά νομίζω ότι η θέση του ότι το Facebook θα είναι ουδέτερο εφ’ όσον αυτός θα έχει τον έλεγχο είναι μια επικίνδυνη δήλωση. Αυτό ισοδυναμεί με το να είσαι ένας καλοκάγαθος δικτάτορας, και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που διαφωνούν με τις αξίες του, τις δεσμεύσεις του και την λογική αυτή. Ως προοδευτικός Αμερικανός, έχω περισσότερα κοινά με τον Mark απ’ ό,τι διαφορές, αλλά έχω επίπονη επίγνωση για το σύστημα των νεοφιλελεύθερων αμερικανικών αξιών οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στην αρχιτεκτονική του Facebook και ολόκληρης της κοινωνία μας.
Ποιος ελέγχει την Δημόσια Σφαίρα στην Εποχή των Αλγορίθμων;
Υπό το φως αυτής της δημόσιας συζήτησης, με χαρά θα ήθελα να ανακοινώσω πως το Ίδρυμα Data & Society αναπτύσσει ένα πρόγραμμα που θέτει ερωτήσεις για το ποιος ελέγχει την δημόσια σφαίρα στην εποχή των αλγορίθμων. Ως κομμάτι αυτής της διαδικασίας, οργανώσαμε ένα εργαστήριο όπου συντάχθηκε μια σειρά εγγράφων τα οποία πιστεύουμε πως είναι χρήσιμα στον διάλογο:
• Διαμεσολάβηση, Αυτοματισμός, Ισχύς, μία σύγχρονη εισαγωγή θεμάτων
• Παραδοχές και ερωτήσεις, μια εισαγωγή στο προϋπάρχον πλαίσιο
• Μελέτη περιπτώσεων,
• Σύνοψη του Εργαστηρίου
• Περίληψη του Εργαστηρίου, εκτενείς σημειώσεις
Αυτά τα έγγραφα παρέχουν το ιστορικό πλαίσιο, επισημαίνουν πώς τα μέσα ενημέρωσης είχαν πάντα εμπλοκή στους αγώνες για εξουσία, αναδεικνύουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα νέα μέσα και προσφέρουν παραδειγματικές υποθέσεις για μελέτη αποκαλύπτοντας τις περιπλοκές της μετάβασης προς τα εμπρός.
Αυτή η συζήτηση δεν έλαβε ακόμη τέλος. Είναι απλώς η αρχή. Ελπίζω ότι γρήγορα εμείς, ως κοινωνία, θα εγκαταλείψουμε την κατάσταση φόβου και θα αρχίσουμε να φανταζόμαστε μηχανισμούς λογοδοσίας με τους οποίους μπορούμε να συμβιώσουμε. Ιδρύματα όπως το Facebook έχουν τεράστια δύναμη και μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την δύναμη είτε για καλό, είτε για κακό. Όμως, για να λειτουργεί υπεύθυνα η κοινωνία, πρέπει να υπάρχουν έλεγχοι και ισορροπίες, ανεξαρτήτως των προθέσεων οποιουδήποτε ιδρύματος ή του αρχηγού του.