Σε έναν κόσμο όπου η ψηφιακή τεχνολογία κυριαρχεί, η ελευθερία του λόγου δεν πρέπει να εξαρτάται από τις ιδιοτροπίες λίγων ισχυρών εταιρειών και κυβερνητικών κανόνων. Όμως το κάνει, ολοένα και περισσότερο.
Μια αποστολή ακτιβιστών, προσκείμενων στην δεξιά πτέρυγα, θα ταξιδέψει αυτήν την εβδομάδα στην Silicon Valley. Θα υποκλιθούν στο θρόνο του Facebook, μιας πλατφόρμας τόσο ισχυρής και εκτεταμένης, ώστε να διαθέτει την πρωτοφανή εξουσία να αποφασίζει τι είναι είδηση – μιας πλατφόρμας ικανής να απορροφήσει την ίδια την δημοσιογραφία στα επόμενα χρόνια. Θα εκλιπαρήσουν τον Mark Zuckerberg για επιείκεια. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν – αυτό που όλοι θα έπρεπε να κάνουμε – είναι να βρουν τρόπους για τη μείωση της κυριαρχίας αυτής της εταιρείας.
Η υπόσχεση του διαδικτύου και της προσωποποιημένης τεχνολογίας ήταν στη δημιουργία αποκέντρωσης: μια από τις πιο βαθιές εξελίξεις για την ελευθερία στην ιστορία. Ωστόσο, με ταχύ ρυθμό βλέπουμε το διαδίκτυο να γίνεται εκ νέου συγκεντρωτικό, καθώς κυβερνήσεις και εταιρείες – συχνά με την πρόθυμη, σχεδόν κοντόφθαλμη, συνεργασία των χρηστών – παίρνουν τον έλεγχο σε καίριες θέσεις, δημιουργώντας σημεία φραγμού πάνω στο τι λέμε και στο πώς μπορούμε να το πούμε.
Η κατάσταση με το Facebook βοηθά τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων, να αναγνωρίσουν ότι αυτά τα σημεία φραγής αποτελούν απειλή για την ελευθερία της έκφρασης. Για αμέτρητα εκατομμύρια ανθρώπων, το Facebook είναι η νέα δημόσια πλατεία. Αλλά οι όροι της υπηρεσίας καταπατούν την Πρώτη Τροπολογία (του Αμερικάνικου Συντάγματος), όπως ακτιβιστές και άλλοι έχουν αποκαλύψει. Για να συναθροιστούμε και να μιλήσουμε στη νέα δημόσια πλατεία, χρειαζόμαστε άδεια από τον ιδιοκτήτη της.
Το Facebook είναι μόνο ένα από αυτά τα σημεία φραγμού – εταιρείες τηλεπικοινωνιών και άλλοι γίγαντες της τεχνολογίας, συστήματα πληρωμών και φυσικά οι κυβερνήσεις είναι μεταξύ των υπολοίπων. Η ελευθερία της έκφρασης είναι μόνο μία από τις ελευθερίες που βρίσκονται σε κίνδυνο – αν παρακολουθείστε από εταιρείες και κυβερνήσεις, η ελευθερία σας να συσπειρωθείτε για κάποιον κοινό σκοπό περιορίζεται.
Η ίδια η πρόοδος είναι σε κίνδυνο. Επειδή οι πληροφορίες είναι ο πυρήνας της εφευρετικότητας σε έναν κόσμο όπου το λογισμικό, οι μικροεπεξεργαστές και τα δίκτυα επικοινωνιών γίνονται κομμάτι όσων αγγίζουμε, η ελευθερία να καινοτομήσουμε δεν θα έπρεπε να εξαρτάται από εμπορικές και πολιτικές επιθυμίες ισχυρών κυβερνήσεων και εταιρειών. Ολοένα και περισσότερο όμως, το κάνει.
Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι απλώς αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργούν οι αγορές: μια φυσιολογική εκ νέου συγκέντρωση και θέσπιση κανόνων έπειτα από μια άναρχη ανάπτυξη. Θα το αντέκρουα λέγοντας πως αντιπροσωπεύουν την αστοχία των αγορών, καθώς τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια αποτελούν εχθρούς της καινοτομίας.
Οι κεντρικές δυνάμεις δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν εύκολα τον διαρκώς αυξανόμενο έλεγχο που ασκούν. Εμείς πρέπει να τον ανακτήσουμε. Αλλά χρειαζόμαστε βοήθεια.
Χρειαζόμαστε βοήθεια από τις κυβερνήσεις: πολιτικές που να προωθούν τον ανταγωνισμό, αντί να ενθαρρύνουν τα μονοπώλια και τα καρτέλ. Συγκεκριμένα, οι αντιμονοπωλιακές αρχές θα πρέπει να κρατούν σκληρή στάση δεν το κάνουν καθόλου – απέναντι στους ιδιοκτήτες των εν λόγω σημείων φραγής.
Χρειαζόμαστε επίσης βοήθεια από ιδρύματα: φιλανθρωπικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται, σε κάποιες θέσεις κλειδιά, υπέρ της αντιμετώπισης αδυναμιών της αγοράς που απειλούν το κοινό καλό. Μερικά ιδρύματα έχουν κάνει κάποια δειλά βήματα σε αυτόν τον χώρο, αλλά οι προσπάθειές τους υπήρξαν άτολμες, στην καλύτερη των περιπτώσεων.
Πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Μακάρι να μπορούσα να τους πείσω να δουν πως αυτό είναι καταστροφή για το συλλογικό μας μέλλον. Εύχομαι να συνεργάζονταν και να συγκέντρωναν αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν πρωτοβουλίες – συμπεριλαμβανομένων και κυβερνητικών πολιτικών – με σκοπό να βοηθήσουν στη νέα αποκέντρωση της τεχνολογίας και των επικοινωνιών μας.
Εάν δεν αναλάβουν θέση τότε χρειαζόμαστε πλούσιους ιδιώτες που να αναγνωρίζουν τις απειλές στην έκφραση, την καινοτομία και την ίδια την ελευθερία – απειλές που ενυπάρχoυν στον συγκεντρωτικό έλεγχο. Ίσως μερικοί από τους νεόκοπους δισεκατομμυριούχους της Silicon Valley – πολλοί από τους οποίους δημιούργησαν τον πλούτο τους με το να αποτελούν μέρη ενός νέου συγκεντρωτισμού, θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τι προκάλεσαν και να οδηγήσουν σε κάποια διέξοδο από την κατάσταση που οι ίδιοι συνέβαλαν να δημιουργηθεί.
Εμείς – εσείς και εγώ – είμαστε επίσης μέρος της λύσης. Αν δεν αναγνωρίσουμε τι διακυβεύεται και δεν σκεφτούμε να αλλάξουμε τις δικές μας συνήθειες, είμαστε μέρος του προβλήματος. Αν δεν υποστηρίξουμε την ελευθερία, βοηθάμε τους υπέρμαχους του ελέγχου να κερδίσουν. Θα πρέπει να κάνουμε πράγματα ατομικά, αλλά και ως μέλη των κοινοτήτων σε όλα τα επίπεδα, για να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων.
Αυτό πραγματικά είναι επείγον. Ας ελπίσουμε ότι δεν είναι πολύ αργά να κάνουμε κάτι.