To πρόσφατο ενδιαφέρον περί ιδιωτικότητας είναι παρόμοιο με τις προηγούμενες συζητήσεις για το ίδιο θέμα. Αυτό όμως που το επανέφερε στο προσκήνιο σήμερα, αύριο θα καταλαγιάσει και θα ξεχαστεί, μέχρι κάτι άλλο να ανακατέψει και πάλι τα νερά.
Στη δεκαετία του 2000 είχαμε το Echelon και το Carnivore, δύο συγκεκαλυμμένα προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν από κυβερνητικούς φορείς για την παρακολούθηση των επικοινωνιών.
Αργότερα, είχαμε τον Julian Assange και το Wikileaks που επισήμαναν παρόμοια προγράμματα, συνεχίζοντας τον αγώνα.
Πιο πρόσφατα, ο Edward Snowden αποκάλυψε αναλυτικά τις νεότερες μεθόδους των κυβερνητικών εργαλείων μαζικής παρακολούθησης, γνωστά ως XKeyscore και PRISM.
Σήμερα, έχουμε την GCHQ να ρίχνει λάδι στην φωτιά, την NSA να συνεχίζει τα κατασκοπευτικά της προγράμματα (αυτή την φορά υιοθετώντας διαφάνεια) και τους πολιτικούς να να κραυγάζουν για τους κινδύνους που φέρνει αυτό το πρωτόφανές εργαλείο που διευκολύνει την τρομοκρατία, η κρυπτογράφηση.
Για τις επικίνδυνες κυβερνήσεις, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια στο διαδίκτυο από μια ορδή εκνευρισμένων ανθρώπων που ταλαντεύονται ανάμεσα στην οργή και στην απάθεια.
Αυτή η αδιαφορία για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο εκφράζεται με πολλές μορφές, αλλά για μένα, τίποτα δεν είναι πιο κατακριτέο από το “δεν έχω τίποτα να κρύψω”. Περιέργως, το “αν δεν έχεις τίποτα να κρύψεις, δεν έχεις τίποτα να φοβάσαι”, έχει αγιοποιήσει το κλειστού τύπου 1984 κυκλώμα τηλεόρασης παρακολούθησης των Βρετανών.
Όλοι έχουμε κάτι να κρύψουμε.
Το πρόβλημα με το επιχείρημα “τίποτα να κρύψω” είναι ότι: όλοι έχουμε πάρα πολλά να κρύψουμε.
Σήμερα, σκάλισες την μύτη σου; Άλλαξες ρούχα; Έκανες σεξ; Έκανες ντούζ; Πήγες στην τουαλέτα; Τραγούδησες φάλτσα στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας στην δουλειά; Ή, ίσως έστειλες ένα email ή ένα κείμενο, μια πικάντικη φωτογραφία στο Snapchat ή είπες κάτι απρεπές για το αφεντικό σου.
Πάω στοίχημα, θα προτιμούσες τα περισσότερα από αυτά, αν όχι όλα, να παρέμεναν ιδιωτικά.
Και αυτό είναι εντάξει.
Η ιδιωτικότητα είναι βασικό μέρος της ζωής όλων μας. Αλλά τώρα που οι ζωές μας μεταφέρονται στον ψηφιακό κόσμο, και κάθε χρόνο που περνάει αυτό εντείνεται, γιατί να υπάρχει τόση απόσταση ανάμεσα στην ιδιωτικότητα της offline και online ζωής μας; Η πρώτη είναι αυτη που θέλουμε και περιμένουμε, ενώ η δεύτερη αντιμετωπίζεται ως λανθασμένη και πολλές φορές παραβατική.
Η αρχή πρέπει να γίνει, διαχωρίζοντας την επιθυμία για ιδιωτικότητα από την επιθυμία για παραβατική συμπεριφορά. Πολύ συχνά αυτά τα δύο ταυτίζονται κάτω από την πεποίθηση πως όσοι επιθυμούν προστασία της ιδιωτικής τους ζωής στο διαδίκτυο το κάνουν γιατί έχουν ανάγκη να κρύψουν τις φαύλες ενέργειες τους.
Το επιχείρημα όμως πως μόνο οι εγκληματίες επιθυμούν την προστασίας της ιδιωτικής τους ζωής, είναι μια επικίνδυνη σκέψη, καθώς υπονοεί ότι είμαστε όλοι ύποπτοι.
Στα δικαστήρια, κάποιος είναι αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Στο διαδίκτυο είναι ακριβώς το αντίθετο.
Με τι έρχεσαι αντιμέτωπος;
Στο παρελθόν, η προστασία της ιδιωτικότητας επιτυγχάνονταν λόγω του ότι ήταν μεγάλη η δυσκολία παρακολούθησης πλήθους ατόμων για τις υπηρεσίες επιβολής ή τους κυβερνητικούς οργανισμούς. Π.χ. η παρακολούθηση του Αλ Καπόνε ήταν μια δουλειά που δεν μπορούσε να γίνει μόνο από έναν.
Σήμερα, οι κυβερνητικές υπηρεσίες μπορούν να το επιτύχουν απλά με το πάτημα ενός κουμπιού.
Και εμείς το κάνουμε ακόμα πιο εύκολο για αυτούς.
Ο καθένας από εμάς άλλωστε, μεταφέρει στην τσέπη του μια συσκευή εντοπισμού που αποτελεί και το κλειδί για μερικές από τις πιο ευαίσθητες πληροφορίες. Το Xkeyscore και το PRISM είναι μόνο δύο από τα προγράμματα που γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούνταν για την συλλογή και την αποθήκευση αυτών των δεδομένων.
Από τότε έχουμε μάθει δυστυχώς και για το dirt box και το stingray, δύο νέα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για μαζική συλλογή δεδομένων από κινητά τηλέφωνα, τα οποία είναι διαθέσιμα και συχνά χρησιμοποιούνται χωρίς ένταλμα από τις τοπικές υπηρεσίες επιβολής.
Επιπλέον έχουμε πάροχους κινητής τηλεφωνίας να δίνουν αρχεία πελατών με τοπογραφικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, στρατιωτικοποιημένες αστυνομικές δυνάμεις με εξωπραγματικούς προϋπολογισμούς για σαρωτές πινακίδων κυκλοφορίας, τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου, παρακολουθήσεις με drones και απίστευτες δυνατότητες επεξεργαστικής ισχύς για όλα αυτά τα δεδομένα.
A, και στη συνέχεια, έχουμε και την κυβέρνηση. Λες και δεν τους το έχουμε κάνει ήδη αρκετά εύκολο, οι ηγέτες τώρα ζητούν από τεχνολογικούς κολοσσούς όπως η Apple και η Google να αποδυναμώσουν την κρυπτογράφηση που χρησιμοποιούν ή να επιτρέψουν κερκόπορτα για την εύκολη πρόσβαση των δεδομένων τους από την κυβέρνηση.
Και πέρα από όλα αυτά έχουμε και τις ιδιωτικές παρακολουθήσεις, που δεν αφορούν επιβολή νόμου.
Οι ιστοσελίδες χρησιμοποιούν τα cookies μελετώντας την συμπεριφορά σου, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα αγοράς μέσω της προβολής διαφημίσεων που είναι σχετικές με τα ενδιαφέροντά σου. Επίσης αποθηκεύουν την τοποθεσία σου, καθώς και άλλες πληροφορίες αναγνώρισης σου, προκειμένου να δημιουργήσουν το μοναδικό online δακτυλικό σου αποτύπωμα.
Το Facebook, η Apple και η Google συλλέγουν τόσα δεδομένα που θα έκαναν το κεφάλι σου να γυρίζει. Όπως λέει και ένα παλιό γνωμικό, “αν δεν πληρώνεις για το προϊόν, τοτε το προϊόν είσαι εσύ”. Σε αυτήν την περίπτωση, τα δεδομένα που αφορούν εσένα είναι το προϊόν και οι υπηρεσίες που χρησιμοποιείς καθημερινά συλλέγουν έναν τεράστιο όγκο από αυτά.
Κρατήσου γερά, δεν έχουμε πλησιάσει καν προς το τέλος.
Μετά από αυτό, έχουμε ιστοσελίδες να διαρρέουν προσωπικές πληροφορίες σε καταστάσεις που πιστεύαμε ότι είναι ιδιωτικές, όπως η περίπτωση της Ashley Madison. Έχουμε το Uber να διαρρέει πληροφορίες για τους συνεργαζόμενους οδηγούς, έχουμε στόχους να χακάρονται για τα δεδομένα της πιστωτικής τους κάρτας και τέλος έχουμε την VTech να παραδίδει στην ουσία την διεύθυνση κατοικίας των παιδιών σου.
Σε έναν κόσμο που προφανώς εκτιμά την προστασία της ιδιωτικότητάς του, αλλά δυσπιστεί απέναντι σε όποιον επιθυμεί να την έχει, αφήσαμε την άγνοια να μας καθοδηγεί αντί να επιδιώξουμε την αλήθεια στο τι ακριβώς θυσιάζουμε στον βωμό της ευκολίας μας.
Και σχετικά με αυτούς που επιμένουν στο “τίποτα να κρύψω”; Ο Edward Snowden το έχει πει καλύτερα:
Το να υποστηρίζεις ότι δεν σε ενδιαφέρει το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, γιατί δεν έχεις τίποτα να κρύψεις δεν είναι διαφορετικό από το λες ότι δεν σε ενδιαφέρει για την ελευθερία του λόγου, επειδή δεν έχεις τίποτα να πεις.